ଚୀନ୍ର ପାକିସ୍ତାନ ପ୍ରତି ସମର୍ଥନ ଏକ ଜଟିଳ ଏବଂ ବହୁମୁଖୀ ବିଷୟ, ଯାହା କୌଶଳଗତ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ଏବଂ ଭୂ-ରାଜନୈତିକ ସ୍ୱାର୍ଥ ଦ୍ୱାରା ଚାଳିତ। ଏହି ସମର୍ଥନ ଚୀନ୍କୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା ବେଳେ, ଏହା ସହ ଜଡ଼ିତ ଖର୍ଚ୍ଚ ଏବଂ ବିପଦ ମଧ୍ୟ ଅନୁପମ ନୁହେ। ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ଉତ୍ତେଜନା, ବିଶେଷତଃ ୨୦୨୫ ଏପ୍ରିଲ ଓ ମେ ମାସରେ ଜାମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀର ଏବଂ ଗୁଜରାଟରେ ଘଟିଥିବା ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧବିରତି ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ପରେ ଚୀନ୍ର ପାକିସ୍ତାନ ପ୍ରତି ଅବସ୍ଥାନ ଆଲୋଚନାର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ହୋଇଛି।
ଚୀନ୍ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନ ଦଶନ୍ଧି ଧରି “ସର୍ବକାଳୀନ କୌଶଳଗତ ସହଯୋଗୀ ଅଂଶୀଦାର” ଏବଂ “ଅଟଳ ବନ୍ଧୁ” ଭାବେ ସମ୍ପର୍କ ବଜାୟ ରଖିଛନ୍ତି। ଏହି ସମ୍ପର୍କ ସାମରିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ଏବଂ କୂଟନୈତିକ ସହଯୋଗ ମାଧ୍ୟମରେ ଦୃଢ଼ ହୋଇଛି। ଚୀନ୍-ପାକିସ୍ତାନ ଅର୍ଥନୈତିକ କରିଡର (CPEC), ଯାହା ଚୀନ୍ର ବେଲ୍ଟ ଆଣ୍ଡ ରୋଡ ଇନିସିଏଟିଭ୍ (BRI)ର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶ, ଏହି ସମ୍ପର୍କର ମେରୁଦଣ୍ଡ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଚୀନ୍ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଜେ-୧୦ସି ଯୁଦ୍ଧବିମାନ, ଡ୍ରୋନ, ଏବଂ ମିସାଇଲ ଭଳି ଉନ୍ନତ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଯୋଗାଇ ସାମରିକ ସମର୍ଥନ ଦେଇଛି। କୂଟନୈତିକ ମୋର୍ଚାରେ, ଚୀନ୍ ଜାତିସଂଘ ଭଳି ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମଞ୍ଚରେ ପାକିସ୍ତାନକୁ ସମର୍ଥନ କରି ଆତଙ୍କବାଦୀ ନିଷେଧାଜ୍ଞା ଉପରେ ଭେଟୋ ପ୍ରୟୋଗ କରିଛି।
୨୦୨୫ ଏପ୍ରିଲ ୨୨ରେ ଜାମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀରର ପାହାଲଗାମରେ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ ଏବଂ ମେ ୧୦ରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟସ୍ଥତାରେ ଘୋଷିତ ଯୁଦ୍ଧବିରତି ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ପରେ ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ଉତ୍ତେଜନା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ପାକିସ୍ତାନର ଡ୍ରୋନ ଏବଂ ମିସାଇଲ ଆକ୍ରମଣ, ଯେଉଁଥିରେ ଚୀନୀୟ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିଲା, ଚୀନ୍ର ପାକିସ୍ତାନ ପ୍ରତି ସମର୍ଥନକୁ ଆଲୋକପାତ କରିଛି। ମେ ୧୦ରେ ଚୀନ୍ର ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରୀ ୱାଙ୍ଗ ଇ ପାକିସ୍ତାନର ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରୀ ଇଶାକ ଦାରଙ୍କ ସହ ଫୋନ୍ ଆଲୋଚନାରେ ପାକିସ୍ତାନର “ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ଓ ଆଞ୍ଚଳିକ ଅଖଣ୍ଡତା” ପ୍ରତି ଚୀନ୍ର ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ପୁନର୍ବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ। ଏହି ବୟାନ ଭାରତର ସମାଲୋଚନାକୁ ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲା, ଯିଏ ଚୀନ୍ର ଦ୍ୱୈତ ନୀତି ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇଥିଲା।
ଚୀନ୍ର ପାକିସ୍ତାନ ସମର୍ଥନର ଲାଭ
୧. ଭାରତ ବିରୋଧରେ କୌଶଳଗତ ସନ୍ତୁଳନ: ଚୀନ୍ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଭାରତ ବିରୋଧରେ ଏକ କୌଶଳଗତ ମିତ୍ର ଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରୁଛି। ଭାରତ ଏବଂ ଚୀନ୍ ମଧ୍ୟରେ ୩,୮୦୦ କିଲୋମିଟର ବିବାଦୀୟ ହିମାଳୟ ସୀମା ରହିଛି, ଯାହା ୧୯୬୨ରେ ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ୨୦୨୦ରେ ସଂଘର୍ଷର କାରଣ ହୋଇଥିଲା। ପାକିସ୍ତାନକୁ ସମର୍ଥନ ମାଧ୍ୟମରେ ଚୀନ୍:
ଭାରତକୁ ବ୍ୟସ୍ତ ରଖୁଛି: ପାକିସ୍ତାନର ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ, ଯେପରିକି ଡ୍ରୋନ ଓ ମିସାଇଲ ଆକ୍ରମଣ, ଭାରତକୁ ତା’ର ପଶ୍ଚିମ ସୀମା ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦେବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରୁଛି, ଯାହା ଚୀନ୍-ଭାରତ ସୀମା ଉପରେ ଭାରତର ଶକ୍ତିକୁ ହ୍ରାସ କରୁଛି।
ସାମରିକ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ପରୀକ୍ଷଣ: ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ସଂଘର୍ଷ ଚୀନ୍ର ଜେ-୧୦ସି ଯୁଦ୍ଧବିମାନ ଏବଂ ପିଏଲ-୧୫ ମିସାଇଲ ଭଳି ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ “ଜୀବନ୍ତ ପରୀକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ର” ପ୍ରଦାନ କରୁଛି। ଏହା ଚୀନ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧ ଡାଟା ସଂଗ୍ରହ କରି ତା’ର ସାମରିକ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ଉନ୍ନତ କରିବାରେ ସହାୟକ ହେଉଛି।
ଆଞ୍ଚଳିକ ପ୍ରଭାବ: ପାକିସ୍ତାନକୁ ସମର୍ଥନ ଚୀନ୍ର ଦକ୍ଷିଣ ଏସିଆରେ ପ୍ରଭାବକୁ ବୃଦ୍ଧି କରୁଛି, ଯାହା ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ କ୍ୱାଡ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ (ଭାରତ, ଜାପାନ, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ) ସହ ଭାରତର ସମ୍ପର୍କକୁ ପ୍ରତିହତ କରୁଛି।
୨. ଭାରତ ମହାସାଗରରେ ପ୍ରବେଶ: ପାକିସ୍ତାନର ଭୌଗୋଳିକ ଅବସ୍ଥାନ ଚୀନ୍କୁ ଗ୍ୱାଦାର ବନ୍ଦର ମାଧ୍ୟମରେ ଆରବ ସାଗର ଏବଂ ଭାରତ ମହାସାଗରରେ ପ୍ରବେଶ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି। ଏହା ଚୀନ୍ର ଶକ୍ତି ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟ ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ:
ମାଲାକା ଜଳସଙ୍କୁ ଏଡ଼ାଇବା: ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର କିମ୍ବା ତା’ର ମିତ୍ରମାନଙ୍କ ସହ ସଂଘର୍ଷ ସମୟରେ ମାଲାକା ଜଳସଙ୍କୁ ଅବରୋଧ କରାଯାଇପାରେ, ଯାହା ଚୀନ୍ର ତୈଳ ଆମଦାନୀକୁ ବାଧା ଦେଇପାରେ। ଗ୍ୱାଦାର ଏକ ବିକଳ୍ପ ପଥ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି।
ଅର୍ଥନୈତିକ ସଂଯୋଗ: CPEC ମାଧ୍ୟମରେ ଚୀନ୍ର ସିଞ୍ଜିଆଙ୍ଗ ଅଞ୍ଚଳ ଗ୍ୱାଦାର ସହ ସଂଯୁକ୍ତ, ଯାହା ମଧ୍ୟ ଏସିଆ ଏବଂ ମଧ୍ୟ ପ୍ରାଚ୍ୟ ସହ ବାଣିଜ୍ୟକୁ ସହଜ କରୁଛି।
୩. CPEC ମାଧ୍ୟମରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ଲାଭ: CPEC ପାକିସ୍ତାନରେ ୬୦ ବିଲିୟନ ଡଲାରରୁ ଅଧିକ ନିବେଶ କରିଛି, ଯାହା ଚୀନୀୟ କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକୁ ଲାଭ ଦେଉଛି:
ଚୁକ୍ତି ଓ ରାଜସ୍ୱ: ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ, ରାସ୍ତା, ଏବଂ ବନ୍ଦର ଭଳି ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ମୁଖ୍ୟତଃ ଚୀନୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଉଦ୍ୟୋଗଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ୱାରା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି।
ରପ୍ତାନୀ ବଜାର: ପାକିସ୍ତାନର ଚୀନୀୟ ଅସ୍ତ୍ର ଏବଂ ନାଗରିକ ଉତ୍ପାଦଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ଚୀନ୍ର ରପ୍ତାନୀ ବୃଦ୍ଧି କରୁଛି।
ଷ୍ଟକ ମାର୍କେଟ: ଜେ-୧୦ସି ନିର୍ମାତା AVICର ସେୟାର ୧.୬% ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, ଯାହା ଚୀନ୍ର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ରପ୍ତାନୀରେ ଆସ୍ଥା ଦର୍ଶାଉଛି।
୪. ସିଞ୍ଜିଆଙ୍ଗରେ ସ୍ଥିରତା: ପାକିସ୍ତାନର ସହଯୋଗ ଚୀନ୍ର ସିଞ୍ଜିଆଙ୍ଗ ଅଞ୍ଚଳରେ ଉଇଘୁର ଉଗ୍ରବାଦକୁ ରୋକିବାରେ ସହାୟକ। ପାକିସ୍ତାନର ଆତଙ୍କବାଦ ବିରୋଧୀ ପଦକ୍ଷେପ ଏବଂ ସୀମା ସୁରକ୍ଷା ଚୀନ୍ର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସ୍ଥିରତାକୁ ବଜାୟ ରଖୁଛି।
୫. କୂଟନୈତିକ ପ୍ରଭାବ: ଜାତିସଂଘ: ଚୀନ୍ ପାକିସ୍ତାନ-ଆଧାରିତ ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କ ଉପରେ ନିଷେଧାଜ୍ଞା ଅବରୋଧ କରି ପାକିସ୍ତାନକୁ ରକ୍ଷା କରୁଛି, ବଦଳରେ ତାଇୱାନ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଚୀନ ସାଗର ମୁଦ୍ଦାରେ ସମର୍ଥନ ପାଉଛି।
ଆଞ୍ଚଳିକ ମୈତ୍ରୀ: ପାକିସ୍ତାନ ମାଧ୍ୟମରେ ଚୀନ୍ ତୁର୍କୀ ଏବଂ ଇରାନ ଭଳି ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ସହ ସମ୍ପର୍କ ବୃଦ୍ଧି କରୁଛି।
ଖର୍ଚ୍ଚ ଓ ବିପଦ
୧. ଅର୍ଥନୈତିକ ବିପଦ :ଋଣ ଜାଲ: ପାକିସ୍ତାନର ଦୁର୍ବଳ ଅର୍ଥନୀତି ଏବଂ ୩୦ ବିଲିୟନ ଡଲାରରୁ ଅଧିକ ଚୀନୀୟ ଋଣର ପୁନଃପରିଶୋଧ ଅନିଶ୍ଚିତ।
CPECରେ ବିଳମ୍ବ: ସୁରକ୍ଷା ସମସ୍ୟା, ଦୁର୍ନୀତି, ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନର ଅର୍ଥନୈତିକ ଅକ୍ଷମତା CPEC ପ୍ରୋଜେକ୍ଟଗୁଡ଼ିକୁ ବିଳମ୍ବ କରୁଛି।
୨. ସୁରକ୍ଷା ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ: ଚୀନୀୟ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ: ବାଲୋଚିସ୍ତାନରେ ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାବାଦୀମାନେ ଚୀନୀୟ ଶ୍ରମିକ ଏବଂ CPEC ପ୍ରୋଜେକ୍ଟକୁ ଟାର୍ଗେଟ କରୁଛନ୍ତି।
ଆଞ୍ଚଳିକ ଅସ୍ଥିରତା: ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ସଂଘର୍ଷ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଅସ୍ଥିର କରିପାରେ, ଯାହା ଚୀନ୍ର ନିବେଶକୁ ବିପଦରେ ପକାଇବ।
୩. କୂଟନୈତିକ ସନ୍ତୁଳନ ;ଭାରତ ସହ ଉତ୍ତେଜନା: ପାକିସ୍ତାନକୁ ସମର୍ଥନ ଭାରତ ସହ ଚୀନ୍ର ବାଣିଜ୍ୟ ଏবଂ କୂଟନୈତିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ଚାପଗ୍ରସ୍ତ କରୁଛି।
ନିରପେକ୍ଷତାର ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ: ଚୀନ୍ର ପାକିସ୍ତାନ ପ୍ରତି ସାର୍ବଜନୀନ ସମର୍ଥନ ତା’ର “ଶାନ୍ତି ଓ ସଂଯମ” ଆହ୍ୱାନ ସହ ବିପରୀତ, ଯାହା ପକ୍ଷପାତର ଧାରଣା ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି।
୪. ପାରମାଣବିକ ବିପଦ :ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ଉଭୟ ପାରମାଣବିକ ଅସ୍ତ୍ରରେ ସଜ୍ଜିତ। ଏକ ବୃହତ୍ତର ସଂଘର୍ଷ CPEC, ବାଣିଜ୍ୟ ପଥ, ଆଞ୍ଚଳିକ ସ୍ଥିରତାକୁ ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ କରିପାରେ, ଯାହା ଚୀନ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇବ।
ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ: ଏହା ଲାଭଜନକ କି?
ସ୍ୱଳ୍ପକାଳୀନ ଲାଭ
କୌଶଳଗତ: ଚୀନ୍ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଭାରତ ବିରୋଧରେ ପ୍ରକ୍ଷେପ ଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରି ତା’ର ସାମରିକ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ପରୀକ୍ଷା କରୁଛି ଏବଂ ଆଞ୍ଚଳିକ ପ୍ରଭାବ ବୃଦ୍ଧି କରୁଛି।
ଅର୍ଥନୈତିକ: ଚୀନୀୟ କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକ CPEC ଏବଂ ଅସ୍ତ୍ର ରପ୍ତାନୀରୁ ଲାଭବାନ, ଯାହା ଷ୍ଟକ ମାର୍କେଟରେ ଆସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି।
କୂଟନୈତିକ: ଚୀନ୍ ପାକିସ୍ତାନର ବିଶ୍ୱସ୍ତତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରି ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ପ୍ରଭାବ ବୃଦ୍ଧି କରୁଛି।
ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ବିପଦ
ଅର୍ଥନୈତିକ: ପାକିସ୍ତାନର ଋଣ ଏବଂ ଅସ୍ଥିରତା CPECର ସଫଳତାକୁ ବିପଦରେ ପକାଇଛି।
ସୁରକ୍ଷା: ବାଲୋଚିସ୍ତାନରେ ଆକ୍ରମଣ ଏବଂ ଆଞ୍ଚଳିକ ସଂଘର୍ଷର ବିପଦ ଚୀନ୍ର ନିବେଶକୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇପାରେ।
ଭୂ-ରାଜନୈତିକ: ଭାରତକୁ ବିମୁଖ କରିବା ଏବଂ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମାଲୋଚନା ଚୀନ୍କୁ ଏକାକୀ କରିପାରେ।
ଚୀନ୍ର ପାକିସ୍ତାନ ସମର୍ଥନ କୌଶଳଗତ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଲାଭଜନକ, କାରଣ ଏହା ଭାରତକୁ ପ୍ରତିହତ କରୁଛି, ସାଗର ପଥରେ ପ୍ରବେଶ ସୁରକ୍ଷିତ କରୁଛି, ଏବଂ ଚୀନୀୟ ପ୍ରଯୁକ୍ତିର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁଛି। ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ସଂଘର୍ଷ ଚୀନ୍ର ଅସ୍ତ୍ର ରପ୍ତାନୀ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ଦୃଢ଼ କରିଛି। ତଥାପି, ପାକିସ୍ତାନର ଅର୍ଥନୈତିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା, CPEC ପ୍ରୋଜେକ୍ଟଗୁଡ଼ିକରେ ସୁରକ୍ଷା ବିପଦ, ଏବଂ ଭାରତ ସହ ସମ୍ପର୍କରେ ଚାପ ଏହାକୁ ଏକ ଉଚ୍ଚ-ବିପଦ ରଣନୀତି କରୁଛି। ଚୀନ୍ର ସଫଳତା ତା’ର ସମର୍ଥନକୁ ଡି-ଏସ୍କାଲେସନ ଆହ୍ୱାନ ସହ ସନ୍ତୁଳନ କରିବା ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନର ସ୍ଥିରତା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଛି। ବର୍ତ୍ତମାନ ପାଇଁ, କୌଶଳଗତ ଲାଭ ଖର୍ଚ୍ଚଠାରୁ ଅଧିକ, କିନ୍ତୁ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଲାଭଜନକତା ଅନିଶ୍ଚିତ।
